Sanktuarium Matki Bożej "Myłoserdia Dweri" "Brama Miłosierdzia" - Jarosław
Sanktuarium Matki Bożej »Brama Miłosierdzia« w Jarosławiu jest głównym ośrodkiem pielgrzymkowym dla wiernych Kościoła greckokatolickiego (Kościoła obrządku bizantyjsko-ukraińskiego) w Polsce.
Położenie
Historia sanktuarium
Cudowna ikona Matki Bożej »Brama Miłosierdzia«
Adres
Sanktuaria w okolicy
Położenie
Jarosław – miasto na prawach powiatu, położone nad Sanem, na pograniczu Podgórza Rzeszowskiego i Doliny Dolnego Sanu, w woj. podkarpackim (w Archieparchii przemysko-warszawskiej).
Historia sanktuarium
Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Jarosławiu, w której obecnie znajduje się cudowna ikona Matki Bożej »Brama Miłosierdzia« została zbudowana w latach 1717–1746. Inicjatorem budowy świątyni było bractwo cerkiewne Przemienienia Pańskiego i Objawienia Pańskiego. Głównymi fundatorami budowy cerkwi byli Eliasz Wapiński, ówczesny burmistrz miasta i jego żona Pelagia Wapińska z Onyszkiewiczów. Świątynia została konsekrowana przez greckokatolickiego biskupa przemyskiego Onufrego Szumlańskiego w 1747 r. W kolejnych latach trwały jednak jeszcze prace budowalne – budowa dzwonnicy i plebani. W podziemiach cerkwi pochowani zostali fundatorzy świątyni Pelagia i Eliasz Wapińscy. Do nowej cerkwi przeniesiono ikonę Matki Bożej, która znajdowała się jarosławskiej cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Z źródeł historycznych wiemy, że ikona była otaczana kultem już pod koniec XVII w. Kult ten rozwinął się wyraźnie w XVIII w. zwłaszcza, po nadaniu cerkwi odpustów przez papieży: Klemensa XIII (1760 r.), Klemensa XIV (1774 r.), Piusa VI (1775 i 1779 r.). Ogromnie ważnym wydarzeniem, które wzmogło kult Przenajświętszej Bogurodzicy w jej łaskami słynącej ikonie »Bramy Miłosierdzia« była bulla papieża Pius VI z dnia 22 listopada 1779 r., w której jarosławska ikona została uznana za cudowną. Stolica Apostolska udzieliła także cerkwi przywilej odpustu zupełnego. W 1879 r., w 100. rocznicę bulli papieża Piusa VI cudowna ikona została ukoronowana przez greckokatolickiego biskupa przemyskiego Jana Saturnina Stupnickiego. Na tą uroczystość przeprowadzono w świątyni generalny remont – odnowiono ołtarze, przemalowano polichromie, pokryto blachą dach i kopuły. Podobnie, jak w przypadku innych sanktuariów uznanie wizerunku za cudowny, a następnie koronacja ikony wpłynęła na dalszy wzrost ruchu pielgrzymkowego i dalszy rozwój sanktuarium. Według ks. I. Sanczyca do cerkwi Przemienienia Pańskiego w Jarosławiu „lud nie przestawał przybywać tysiącami, tak z bliska, jak i z daleka, nawet spoza granic naszego kraju, tak że mury choćby i trzy razy obszerniejszej cerkwi nigdy nie mogą pomieścić tylu pobożnych pielgrzymów, którzy wedle dawnego zwyczaju w dniach 6, 7 i 8 września nowego stylu zbierać się zwykli”. Rosnąca liczba pątników przybywających do cerkwi była jednym z głównych czynników, które zadecydowały o rozbudowie świątyni. Przygotowanie kosztorysu i plan rozbudowy cerkwi opracował ks. kan. Jan Chotyniecki (proboszcz parafii w latach 1884–1906), a pracami budowalnymi kierował jego syn i następca ks. kan. Cyprian Chotyniecki (1906–1942). Prace nad przebudową cerkwi trwały w latach 1911–1912. Jednonawowa świątynia została przebudowana na trzynawową z dwoma wieżami i kopułą. W ten sposób jej powierzchnia zwiększyła się dwukrotnie. Na elewacji frontowej umieszczono figurę Chrystusa Ukrzyżowanego, którą wykonał lwowski rzeźbiarz Teobald Orkasiewicz. Przebudowaną cerkiew poświęcił w dniu 27 października 1912 r. biskup przemyski Konstanty Czechowicz.
Wybuch II wojny światowej i okupacja Polski przez Rzeszę Niemiecką i ZSRR sprawiły, że greckokatolicki biskup przemyski Jozafat Kocyłowski (1876–1947) utworzył Generalny Wikariat dla części diecezji leżącej po niemieckiej stronie – a więc na terenach na lewym brzegu Sanu (rzeki granicznej). Generalny Wikariat funkcjonował od stycznia 1940 r. do czerwca 1941 r. – a więc do momentu agresji hitlerowskich Niemiec na ZSRR. Wikariatem kierował biskup pomocniczy greckokatolickiej eparchii przemyskiej Grzegorz Łakota (1883–1950).
Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczął się tragiczny okres dla wiernych Kościoła greckokatolickiego. W 1945 r. ukraińska ludność Jarosławia została deportowana do ZSRR, a także do regionów północnej i zachodniej Polski. Greckokatolicka parafia Przemieniania Pańskiego została zlikwidowana, a cerkiew przejęła początkowo parafia rzymskokatolicka, a w 1966 r. władze miasta. Świątynia została zamknięta, a wyposażenie cerkwi przekazano do muzeów w Jarosławiu, Łańcucie i Przemyślu. Cudowną ikonę Matki Bożej »Brama Miłosierdzia« umieszczono w Muzeum Okręgowym w Jarosławiu. W 1965 r. w kaplicy św. Teresy przy kościele Bożego Ciała w Jarosławiu wznowiono nabożeństwa dla grekokatolików. Na odzyskanie cerkwi wierni obrządku ukraińsko-bizantyjskiego musieli jednak jeszcze czekać aż do 1987 r. W dniu 7 kwietnia 1987 r. ks. mitrat Teodor Majkowicz (od 1996 r. pierwszy biskup eparchii wrocławsko-gdańskiej) i ks. Borys Bałyk OSBM odprawili pierwsze nabożeństwo w zdewastowanej cerkwi. Intensywne prace remontowe w cerkwi i wokół świątyni przeprowadzono w latach 1987–1993. Udało się także odzyskać część wyposażenia – m.in. ikonostas z XVII w., antymins i wota, przechowywane w Wojewódzkiej Składnicy Zabytków Ruchomych w Łańcucie. Uroczystości poświęcenia w pełni odnowionej cerkwi odbyły się w dniu 21 września 1993 r., a przewodniczył im ks. biskup Jan Martyniak przy współudziale ks. biskupa Pawła Wasyłyka z Kołomyi.
Największym wydarzeniem w powojennej historii sanktuarium była koronacja na prawie papieskim cudownej ikony Matki Bożej. W dniu 18 sierpnia 1996 r. na rynku jarosławskim, w imieniu papieża Jana Pawła II, złote korony na ikonę Przenajświętszej Bogurodzicy „Brama Miłosierdzia” nałożył legat Ojca Świętego, ks. kardynał Achille Silvestrini przy współudziale ks. metropolity Jana Martyniaka, w obecności tysięcy wiernych z Polski i z zagranicy. Złotymi zgłoskami w historii sanktuarium zapisał się także Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, który obchodzony był w Kościele katolickim od 8 grudnia 2015 r. do 20 listopada 2016 r. Na specjalne życzenie papieża Franciszka cudowna ikona Matki Bożej »Brama Miłosierdzia» z jarosławskiej cerkwi Przemieniania Pańskiego została przewieziona do Watykanu i wystawiona na ołtarzu głównym podczas inauguracji Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia na Placu św. Piotra w dniu 8 grudnia 2015 r. Obecnie przy cudownej ikonie znajduje się biała róża, którą ofiarował Matce Bożej papież Franciszek w Watykanie. Uroczyście obchodzono również w sanktuarium 20. rocznicę koronacji cudownej ikony. Uroczystości jubileuszowe odbyły się w dniu 19 sierpnia 2016 r., a przewodniczył im zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, arcybiskup większy kijowsko-halicki, patriarcha Świętosław Szewczuk.
Cudowna ikona Matki Bożej »Brama Miłosierdzia«
Cudowna ikona Matki Bożej nazywana „Bramą Miłosierdzia”, zastała namalowana przez nieznanego artystę, temperą na zagruntowanym podobraziu, składającym się z trzech desek zespolonych w kształt ośmioboku. Według konserwatorów wizerunek powstał w pierwszej połowie XVII wieku. Ikona przestawia Matkę Bożą, która trzyma na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Maryja prawą dłoń kieruje w stronę Swojego Syna (typ ikonograficzny Hodegetrii). Mały Jezus w lewej ręce trzyma biały zwój, zaś prawą rączkę wznosi w geście błogosławieństwa. Twarz Matki Bożej jest piękna, spokojna, pełna miłości i delikatnie uśmiechnięta. Przenajświętsza Bogurodzica ubrana jest w ciemnozieloną suknię wykończoną pod szyją rodzajem naszyjnika o motywach ornamentalnych oraz w czerwony maforion – szeroką wierzchnią szatę, zakrywającą czoło i tył głowy, z szarobłękitnym podbiciem, a nad czołem i na ramieniu ozdobioną gwiazdami w postaci stylizowanych rozet. Dzieciątko Jezus ubrane jest w białą, długą sukienkę, przepasaną czerwoną wstążką. Lewe ramię, plecy i nogi Jezusa okrywa brązowa szata wierzchnia.
Adres i kontakt:
Sanktuarium Matki Bożej »Brama Miłosierdzia«
Parafia Greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego
ul. Cerkiewna 3
37–500 Jarosław
tel. +48 16 621 28 63
www.myloserdiadweri.pl
Sanktuaria w okolicy:
Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu,
Sanktuarium Matki Bożej Chłopickiej w Chłopicach,
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Jodłówce,
Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku,
Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei w Tuligłowach.
