Sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej - Matki Pokoju i Dobroci - Szczyrzyc
Dobrotliwa Matka Boża, Patronka Ziemi Szczyrzyckiej – tak od wieków mieszkańcy Szczyrzyca i Beskidu Wyspowego nazywają Najświętszą Maryję Pannę w jej cudownym wizerunku czczonym w opactwie cysterskim w Szczyrzycu. Od ponad 780 lat cystersi służą Bogu i ludziom na beskidzkiej ziemi, wspierani wstawiennictwem Matki Bożej Szczyrzyckiej.
Położenie
Rys historyczny sanktuarium
Cudowny obraz Matki Bożej Szczyrzyckiej
Adres
Sanktuaria w okolicy
Położenie
Szczyrzyc – wieś położona na pograniczu Beskidu Wyspowego i Pogórza Wielickiego, w dolinie rzeki Stradomki, u podnóża góry Ciecień, w woj. małopolskim (w diecezji tarnowskiej), w powiecie limanowskim, gminie Jodłownik, około 40 km na południowy-wschód od centrum Krakowa.
Rys historyczny sanktuarium
Historia sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej jest ściśle związana z dziejami średniowiecznego opactwa cystersów w Szczyrzycu. Zakonników sprowadził do Małopolski wojewoda krakowski Teodor Gryfita zwany Cedro (zm. ok. 1238), który po uzyskaniu stosownego zezwolenia od biskupa krakowskiego Wisława przekazał w 1234 r. cystersom ziemię w Ludźmierzu. Mnisi przybyli do Ludźmierza z Jędrzejowa (rodowej fundacji Gryfitów) i rozpoczęli na Podhalu szerzenie wiary chrześcijańskiej. Ze względu jednak na surowy klimat oraz ciągłe napady zbójeckie, już w 1245 roku przenieśli się do Szczyrzyca. Duchowość cystersów nacechowana jest czcią dla Męki Chrystusa i troską o chwałę Matki Bożej, zgodnie ze wskazówkami ich duchowego mistrza, św. Bernarda z Clairvaux. Św. Bernard w swoich pismach poświęcał wiele uwagi tajemnicom życia Zbawiciela i Maryi oraz Jego Męki, dzięki czemu nabożeństwo do Matki Bożej oraz Jezusa Ukrzyżowanego przyjęło nowy charakter. Dlatego też cystersi w swych kościołach szczególnym kultem otaczali wizerunki Najświętszej Maryi Panny i Chrystusa przybitego do krzyża. Wśród klasztorów cysterskich w Małopolsce, największą sławą od wieków cieszył się krucyfiks w opactwie w podkrakowskiej Mogile oraz obraz Matki Bożej w opactwie w Szczyrzycu. Zakon cystersów, znany był w średniowiecznej Europie z nowoczesnych metod uprawy ziemi, hodowli zwierząt oraz z akcji osadniczych. Biali Bracia (nazywani tak od koloru habitu) karczowali lasy, zasiedlali puste dotąd tereny, uczyli osadników rzemiosła i pracy na roli, zakładali kuźnie wodne, stawy rybne oraz budowali młyny i browary. W swych klasztorach budowanych w dolinach, w sąsiedztwie rozlewisk, krzewili kulturę, naukę i medycynę. Takie też działania podjęli cystersi w dolinie Stradomki, u stóp Ciecienia. W Szczyrzycu zbudowali kościół i klasztor, którego fundatorem był Teodor Gryfita. Dzięki pracy zakonników, po stu latach osada Szczyrzyc zostaje powiatem obejmującym swoją administracją 33 wsie i miasto Nowy Targ. Dobrodziejem klasztoru był książę Bolesław Wstydliwy, królowie: Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki oraz Władysław Jagiełło. Król Jagiełło nadał klasztornej wsi prawa miejskie. Pomimo, że w kolejnych dziesięcioleciach nie utworzył się w Szczyrzycu znaczący organizm miejski, to jednak ośrodek był od końca XIV wieku do 1792 roku siedzibą powiatu, najpierw sądowego, a następnie ziemskiego.
W 1620 r. cystersi rozpoczęli budowę nowego klasztoru i przebudowę świątyni. Prawdopodobnie to w tym okresie sprowadzono do kościoła obraz Matki Bożej, który już opisie kościelnego inwentarza z 1740 r. uznawany był za cudowny. Konsekracji przebudowanej świątyni dokonał w 1642 r. biskup krakowski Tomasz Oborski. W zabudowaniach klasztornych powstała biblioteka klasztorna. Cystersi prowadzili także w Szczyrzycu działalność gospodarczo-przemysłową. W 1628 r. zbudowali nad Stradomką browar. W XVII wieku wzniesiono także karczmę, a obok klasztoru zbudowali młyn, przy którym w latach 30. XX w. założyli małą elektrownię wodną. Hodowali ryby w stawach, uprawiali zboża, sadzili w szkółkach drzewa owocowe. Prowadzili także na dużą skalę hodowlę krów rasy polskiej czerwonej. Już w 1780 r. funkcjonowała przy klasztorze w Szczyrzycu szkoła. Stagnacja opactwa nastąpiła w okresie niewoli narodowej. W 1792 r. zgodnie z wolą cesarza Józefa klasztor szczyrzycki przestał pełnić rangę opactwa, a Szczyrzyc siedzibę władz powiatowych. Władze austriackie skonfiskowały wota, sukienkę z obrazu, złote naczynia oraz część zbiorów z biblioteki, w tym kronikę klasztorną z większością zapisów cudów dokonanych przez Matkę Bożą Szczyrzycką.
Ponowny rozwój ośrodka nastąpił w II połowie XIX wieku, a zwłaszcza po uzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1918 r. papież Benedykt XV przywrócił klasztorowi rangę opactwa. Dzięki staraniom ówczesnego opata Benedykta Birosa (1937–1953), w 1939 r. cudowny wizerunek Matki Bożej Szczyrzyckiej został ozdobiony biskupimi koronami przez ks. arcybiskupa Adama Sapiehę. Podczas II wojny światowej w klasztorze schronili się uchodźcy z różnych regionów okupowanej Polski. Za postawę męstwa i patriotyzmu podczas okupacji hitlerowskiej, opactwo w Szczyrzyciu zostało odznaczone Krzyżem Virtuti Militari. Obecnie, jak przed wiekami cystersi prowadzą gospodarstwo rolne, w którym hodują jedyne w Polsce stado krów rasy polskiej czerwonej. Wznowił także działalność słynny browar szczyrzycki – Gryf jest jedynym czynnym browarem klasztornym w Polsce. W przebudowanym, dawnym spichlerzu znajduje się muzeum historyczne, w których eksponowane są cenne zbiory sztuki sakralnej oraz militaria.
Cudowny obraz Matki Bożej Szczyrzyckiej
Obraz Matki Bożej Szczyrzyckiej został namalowany farbą temperową na desce lipowej o wymiarach 93 x 131 cm. Wizerunek jest dziełem nieznanego artysty i nosi cechy malarstwa włoskiego. Obraz przedstawia Najświętszą Maryję Pannę w półpostaci trzymającą na lewym ramieniu Dzieciątko Jezus. Maryja unosi prawą dłoń w kierunku Jezusa. Dzieciątko delikatnie uśmiecha się i patrzy w kierunku widza. Mały Jezus prawą rękę wyciąga w geście błogosławieństwa, zaś w lewej jabłko królewskie. Maryja ubrana jest w suknię w kolorze lilaróżowym, którą okrywa płaszcz w kolorze głębokiej, ciemnej zieleni. Twarz Madonny Szczyrzyckiej jest piękna i radosna. Maryja jest głęboko zamyślona, a Jej duże ciemne oczy skupiają szczególną uwagę. W dniu 20 sierpnia 1939 r. obraz został koronowany na prawie biskupim (diecezjalnym) przez ks. arcybiskupa Adama Sapiehę. Korony ofiarowali wierni ze Śląska.
Uroczystej koronacji papieskimi koronami dokonał w dniu 19 sierpnia 1984 r. Prymas Polski, ks. kardynał Józef Glemp. Korony, które zdobią wizerunek ufundował opat Hubert Kostrzański, jako wotum za ocalenie opactwa i życia zakonników przed hitlerowcami podczas II wojny światowej. Korony poświęcił papież Jan Paweł na Jasnej Górze podczas pielgrzymki do Polski w 1983 r. Warto dodać, że kopia cudownego obrazu Matki Bożej Szczyrzyckiej znajduje się m.in. w Polskiej Misji Ojców Cystersów pw. Matki Bożej Matki Kościoła w Willow Springs (stan Illinois).
Adres i kontakt:
Sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej
Parafia pw. NMP Wniebowziętej i św. Stanisława Biskupa Męczennika
34–623 Szczyrzyc 1
Tel. + 48 18 332 00 04
E-mail: szczyrzyc@cystersi.pl
www.szczyrzyc.cystersi.pl
Sanktuaria w okolicy:
Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej w Dobrej.
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Pasierbcu.
