Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Mariańskiej Górze - Lewocza


Sanktuarium Matki Bożej na Mariańskiej Górze w Lewoczy należy do najważniejszych i najstarszych sanktuariów maryjnych na Słowacji. »Słowacka Częstochowa« – bo tak często nazywane jest to miejsce święte, od XIII wieku gromadzi tysiące pątników ze Spisza i wielu regionów Słowacji, a także z Polski i Węgier.
Lewocza słynie także z największej gotyckiej świątyni na Spiszu. Jest nią kościół pw. św. Jakuba Starszego Apostoła zbudowany od połowy XIII do 1370 r. Wśród wielu bezcennych zabytków w świątyni, na szczególną uwagę zasługuje unikatowy, gotycki ołtarz św. Jakuba. Jest to najwyższy ołtarz gotycki na świecie (wys. 18,62 m – 60 lewockich stóp) wyrzeźbiony w pracowni Mistrza Pawła z Lewoczy. Warto zaznaczyć, że w 2009 r. zabytkowy zespół Starego Miasta w Lewoczy został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO jako rozszerzenie wpisu obejmującego Zamek Spiski.

Położenie
Lewocza – miasto powiatowe na Słowacji, w kraju preszowskim (w diecezji spiskiej), centrum administracyjne i kulturalne Spisza, około 25 km na wschód od Popradu i 55 km na zachód od Preszowa.

Rys historyczny sanktuarium
Początki sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lewoczy sięgają pierwszej połowy XIII wieku, kiedy tereny Spisza zostały najechane przez wojska tatarskie. Mieszkańcy osady oraz okolicznych wiosek ukryli się wówczas na Mariańskiej Górze. W 1247 r. zbudowano tu pierwszy kościółek pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Zapewne był on zbudowany jako wotum dziękczynne za ocalenie podczas nawałnicy tatarskiej. W ciągu kolejnych dziesięcioleci do świątyni zaczęli pielgrzymować wierni, aby tu za wstawiennictwem Matki Bożej wypraszać potrzebne łaski. Ruch pielgrzymkowy wzrósł po 1311 r., kiedy opiekę duszpasterską w kościele zaczęli sprawować franciszkanie. W 1470 r. kościół został powiększony i przebudowany. Wówczas również w świątyni umieszczono figurę Matki Bożej, która w krótkim czasie zasłynęła łaskami. Na Mariańską Górę przybywali odtąd pielgrzymi ze Spisza, innych regionów Słowacji, Węgier i karpackich regionów Polski. W trakcie reformacji kościół został odebrany katolikom i zamieniony na zbór protestancki. Ówczesne władze wypędziły zakonników z miasta i zabroniły organizowania pielgrzymek do sanktuarium. Pomimo tych zakazów tradycja pielgrzymowania do Lewoczy została podtrzymana. W 1671 r. świątynię sanktuaryjną zwrócono katolikom, a opiekę duszpasterską przejęli jezuici. W dniu 2 lipca 1671 r. mieszkańcy Lewoczy i Spisza udali się z wielką procesją na Mariańską Górę, aby dziękować Matce Bożej za wolność wyznania. Odtąd także zaczęto czcić Maryję w Jej cudownym wizerunku, jako patronkę trwających w wierze. Istotne znaczenie w rozwoju sanktuarium miały odpusty udzielane ośrodkowi przez Stolicę Świętą w 1673 r. Główne odpusty obchodzone 2 lipca i w święto Nawiedzenia NMP gromadziły odtąd tysiące pielgrzymów, bardzo często z odległych regionów.
Wzrastający ruch pątniczy wymusił budowę większych obiektów sakralnych – w 1698 r. wzniesiono na Mariańskiej Górze nowy kościół, a w 1819 roku zbudowano kolejną świątynię. Na przełomie XIX i XX wieku nabożeństwo do Najświętszej Maryi Panny „na górce Maryi” prężnie rozwijało się wśród mieszkańców Spisza. Jak zapisał ks. Alojzy Fridrich w IV tomie przewodnika pt. „Historye cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce” (Kraków, 1911) – w sanktuarium w Lewoczy „na główny odpust przypadający w dzień »Nawiedzenia Najśw. Panny«, a trwający przez całą oktawę, zbiera się tu około 15 tysięcy pątników obrządku łacińskiego, a około 5 tysięcy pątników obrządku greckiego. Drugie tyle pątników przybywa wśród oktawy. Czasem i znacznie więcej. Tak w roku jubileuszowym 1900, spiski biskup J. E. ks. Paweł Szmrcsani polecił, aby wierni, nie mogący się udać do Rzymu, przybyli na dzień »Nawiedzenia Najśw. Panny« do Lewoczy. Na to wezwanie przybyło tego dnia około 50 tysięcy pielgrzymów na górę Maryi. Przybył i J. E. ks. Biskup, końmi do kościoła parafialnego, a stąd na »górę Maryi« piechotą, prowadząc wspaniałą procesyę z muzyka i śpiewem pobożnym. Bractwo różańcowe z Koszyc, które każdego roku na tę uroczystość do Lewoczy przybywa, przywiozło w tym roku złotą koronę, wartości 3000 koron w darze dla Najśw. Panny. Dwie godziny postępowała procesya na stromą górę, podczas której 80 młodych mężczyzn utrzymywało porządek, a 120 panien w bieli ubranych, rzucało kwiaty pod stopy ks. Biskupa. Przybywszy na górę ks. Biskup poświęcił koronę i włożył ja na św. figurę Niepokalanej Dziewicy; poczem odprawił pontyfikalną sumę. Czasu tej uroczystości około 60 kapłanów słuchało całymi dniami i późno w noc spowiedzi św., a około 14 tysięcy wiernych przystąpiło do Stołu Pańskiego”.
Obecny kościół sanktuaryjny został zbudowany w latach 1906–1914, w stylu neogotyckim. Uroczystej konsekracji świątyni dokonał w dniu 2 lipca 1922 r. biskup spiski Jan Wojtaszak (Ján Vojtaššák, 1877–1965). Należy podkreślić, że biskup Wojtaszak był jednym z wielkich czcicieli Matki Bożej i fundatorem ołtarza głównego w którym znajduje się łaskami słynąca figura Maryi. W 1950 r. biskup został zaaresztowany przez władze komunistyczne Czechosłowacji, a następnie skazany na 24 lat więzienia za „zdradę i szpiegostwo”. Był torturowany i więziony aż do 1963 r., zmarł w 1965 r. na wygnaniu w Říčanach koło Pragi, gdyż nie wolno mu było przebywać na Słowacji. Proces beatyfikacyjny biskupa Jana Wojtaszaka trwał na etapie diecezjalnym w latach 1996–200, a obecnie trwa drugi etap procesu w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych.
Po zakończeniu II wojny światowej, w 1948 r. władze komunistyczne Czechosłowacji zabroniły wiernym pielgrzymować na Mariańską Górę. Pomimo licznych utrudnień i szykan ze stron komunistów, wierni ze Spisza nadal pielgrzymowali do sanktuarium. Góra Maryi w Lewoczy pełniła w ciężkim czasie reżimu komunistycznego rangę sanktuarium narodowego. W 1984 r. Stolica Święta wyraziła zgodę, aby świątynię sanktuaryjną w Lewoczy podnieść do godności bazyliki mniejszej wraz ze wszystkimi prawami i przywilejami liturgicznymi jej przysługującymi. Odrodzenie zorganizowanego ruchu pątniczego nastąpiło po obaleniu ustroju komunistycznego w Czechosłowacji w październiku 1989 r.
Najważniejszym wydarzeniem w wielkowiekowej historii sanktuarium była pielgrzymka Jana Pawła II w dniu 3 lipca 1995 r. Na południowym stoku Mariańskiej Góry, wśród rozległych błoń, papież odprawił Mszę św. w której uczestniczyło 650 tys. pielgrzymów. Ojciec Święty ukoronował wówczas cudowną figurę Najświętszej Maryi Panny, a także zawierzył Słowację opiece Matki Bożej. W homilii Papież-Polak podkreślił znaczenie sanktuarium na Mariańskiej Górze dla słowackiego narodu: „temu sanktuarium w Lewoczy wielu synów i córek ziemi słowackiej zawdzięcza to, że prawda o Bogu i wiara w Boga utrzymała się w ich duszach”. Pielgrzymkę Jana Pawła II do sanktuarium w Lewoczy upamiętnia krzyż postawiony w miejscu, gdzie stał ołtarz papieski, a także tablica umieszczona na ścianie kościoła sanktuaryjnego.
Na Mariańską Górę prowadzą z Lewoczy dwie drogi – pierwsza to aleja lipowa, dla pielgrzymów pieszych, która nazwana została „Aleją Jana Pawła II”. Druga, asfaltowa droga umożliwia dojazd do sanktuarium. Poniżej kościoła znajduje się parking z wiatami turystycznymi i toaletami.
Współcześnie podobnie, jak przed wiekami do Madonny na Mariańskiej Górze w Lewoczy pielgrzymują dziesiątki tysięcy Słowaków, a także Węgrzy i Polacy – szukając w tym świętym miejscu pociechy, otuchy i prosząc Najświętszą Maryję o potrzebne łaski.

Adres i kontakt:
Námestie Majstra Pavla 52
054 01 Levoča
Tel. +421 053 451 28 26; +421 0908 340 475
E-mail: marianskahora@levoca.sk
http://rkc.levoca.sk/kontakt.html

Sanktuaria w okolicy:
Sanktuarium Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy w Čirč,
Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Bogurodzicy na Górze Zvir w Litmanowej
Sanktuarium Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy w Ľutina.

Script logo