Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei - Tuligłowy

 

Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei w Tuligłowach jest jednym z najstarszych i ważniejszych maryjnych ośrodków pielgrzymkowych w archidiecezji przemyskiej. Kult cudownego obrazu Matki Bożej Tuligłowskiej sięga początkami XIV wieku.

 

 

 

Położenie
Historia sanktuarium
Łaskami słynący obraz Matki Bożej Tuligłowskiej
Tuligłowska Droga św. Jakuba
Adres
Sanktuaria w okolicy:

 

Położenie
Tuligłowy to wieś położona na północnym skraju Pogórza Dynowskiego, w woj. podkarpackim (w archidiecezji przemyskiej), w powiecie jarosławskim, w gminie Rokietnica, około 17 km na północny-zachód od Przemyśla i około 16 km na południe od Jarosławia.

Historia sanktuarium
Według przekazów ludowych obraz Niepokalanej Maryi przynieśli do Tuligłów około 1393 r. mieszkańcy podolskiej wsi Kudrenice szukający schronienia przed najazdem Tatarów. J. Rejowicz w opracowaniu „Pamiątka koronacyi Matki Boskiej w Tuligłowach” (Kraków, 1909) przytacza historię o początkach kultu łaskami słynącego obrazu Matki Bożej w Tuligłowach: „Podanie niesie, że podczas strasznych najazdów tatarskich na Podole – o których przysłowie nasze powiada: »Tam trawa nie porośnie, kędy Tatar przeszedł«, bo ilekroć zapuszczał swe zagony, ślady tego pochodu znaczył kupami gruzów i popiołów, niszcząc wszystko ogniem i mieczem, i uprowadzając w niewolę tłumy ludności – mieszkańcy kresowego zameczku Kudrenice we własnej obronie opuścili swą siedzibę, szukając bezpieczniejszego schronienia. Snać musieli to być ludzie pełni staropolskiej pobożnej wiary w opiekę Bogarodzicy. Pewnie Jej pieśń modlitewne rozbrzmiewała w ich piersi, chłodząc znoje tułaczej wędrówki, skoro unosili najdroższy swój wspólny skarb, obraz Niepokalanej Panienki. Nazwa Tuligłowy mogłaby potwierdzić owo podanie, iż tutaj przytulili swe głowy pod nową osadę chat, a nie mając lepszego miejsca umieścili swój obraz na topoli, by stąd Marya czuwała i błogosławiła ich rodzinom”.
W latach 90. XIV wieku dzięki fundacji Mikołaja Mzurowskiego, dziedzica Rudołowic i Tuligłów zbudowano drewniany kościół pw. św. Mikołaja w którym umieszczono cieszący się już kultem obraz Matki Bożej Niepokalanej. Parafię pw. św. Mikołaja w Tuligłowach ustanowił w 1396 r. biskup przemyski Maciej herbu Janina. W 1446 r. opiekę nad parafią i kościołem przejęli Kanonicy Reguralni Stróżowie Świętego Grobu Jerozolimskiego – nazywani w Polsce bożogrobcami lub miechowitami.
Rozwój kultu obrazu Matki Bożej Niepokalanej nastąpił po 1624 r., kiedy hordy Tatarów rabowali i palili wsie na Ziemi Przemyskiej, a dochodząc do Tuligłów pozostawili obraz nietknięty i wycofali się co uznano za widomy znak opieki Matki Bożej. W 1629 r., dzięki środkom zgromadzonym przez proboszcza ks. Adama Noskowicza oraz pomocy finansowej bogatego klasztoru bożogrobców w Miechowie wzniesiono nową drewnianą świątynię.
Z końca XVII wieku pochodzą pierwsze udokumentowane wzmianki o kulcie odnotowane w aktach wizytacyjnych. W 1699 r. biskup przemyski Jerzy Albrecht Denhoff (1640–1702) w aktach powizytacyjnych zapisał, że obraz Matki Bożej w Tuligłowach „cieszy się specjalną czcią…, są znane liczne łaski i opieka, którą otrzymują pielgrzymi na tym miejscu w swoich potrzebach”. „Całe pielgrzymki pobożnych księży, szlachty i ludu” przybywały do sanktuarium w uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP oraz w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.
W okresie potrydenckiej odnowy Kościoła, do rozwoju ruchu pielgrzymkowego w wielu sanktuariach przyczyniały się nadzwyczajne wydarzenie wokół wizerunku będącego głównym przedmiotem kultu. W przypadku sanktuarium w Tuligłowach odnotowano, że „często nadziemska jasność opromieniała” cudowny obraz Matki Bożej. Do rozwoju nabożeństwa do Matki Bożej Tuligłowskiej przyczyniło się także niewytłumaczalne zdarzenie, którego doświadczył podczas wizytacji biskupiej w czerwcu 1744 r. biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski (1700–1780). On to bowiem – jak zapisano w pamiętnikach – w dniu rozpoczęcia wizytacji, „wpatrzywszy się twarz Najświętszej Maryi Panny i małej Dzieciny Jezusa, doznał jakichś dziwnie pobożnych uczuć radości i pociechy, utwierdził się w przekonaniu, że Bóg Wszechmocny musiał przy tym obrazie otworzyć źródło łask nadzwyczajnych. Pełen wzruszenia pobożnego, opowiedział natychmiast w klasztorze swoje wrażenia wobec zgromadzonej licznie szlachty, duchowieństwa i Ojców Miechowitów. Ci przedstawili mu wówczas oną księgę, gdzie łaski u obrazu odebrane od kilkudziesięciu lat już spisywano, a było ich wtedy około 350”. Rejestracja łask w specjalnej księdze została wprowadzone na polecenie prepozyta generalnego bożogrobców ks. Jakuba Radlińskiego.
Nadzwyczajne wydarzenia wokół wizerunków, a także cudowne uzdrowienia i liczne łaski otrzymane dzięki pielgrzymce do sanktuarium, prowadziły bardzo często do powołania przez miejscowego biskupa specjalnej komisji, której zadaniem było przeprowadzenie procesu „super miraculis et gratis”, zgodnie z wymogami Soboru Trydenckiego. Tak też stało się w przypadku sanktuarium w Tuligłowach, tym bardziej, że niewytłumaczalnego zdarzenia doświadczył sam biskup przemyski. Wydarzenie to musiało zapewne mieć duże znaczenie, skoro już 11 czerwca 1744 r. biskup Sierakowski podpisał dekret o powołaniu komisji do zbadania kanonicznego prawdziwości nadzwyczajnych łask odbieranych w Tuligłowach. Komisja zapoznała się z dokumentami, zbadała dokładnie obraz, przesłuchała pod przysięgą kilkadziesiąt osób, po czym przesłała pisemną relację wraz z własną decyzję do konsystorza przemyskiego. Na podstawie przedstawionych przez komisję dokumentów, 25 sierpnia 1745 r. w Przemyślu został powołany sąd pod przewodnictwem ks. biskupa Wacława Sierakowskiego, który uznał tuligłowski obraz jako łaskami słynący (imago gratiosa).
W latach 1768–1770 zbudowano nowy, murowany, barokowy kościół pod wezaniem św. Mikołaja. Konsekracji świątyni dokonał dopiero w 1829 r. biskup przemyski Jan Antoni de Potoczki (1759–1832).
Rozwój sanktuarium w Tuligłowach został zahamowany przez kolejne rozbiory i utratę przez Polskę niepodległości w 1795 r. Rozpoczęte już w XVIII wieku starania o koronację obrazu zostały zaprzestane na ponad 100 lat. Podobnie, jak w przypadku większości sanktuariów w Cesarstwie Austriackim, tak również w sanktuarium w Tuligłowach na rzecz skarbu państwa skonfiskowano kosztowne wota z skarbca oraz zdarto z obrazu srebrną sukienkę ozobiającą postać Matki Bożej i Dzieciątka Jezus. Sprofanowany przez Austriaków łaskami słynący wizerunek zasłonięto purpurowym aksamitem, a na postacie Niepokalanej i Dzieciątka Jezus nałożono drewniane pozłacane sukienki, pozostawiając jedynie widoczne twarze Matki Bożej i Chrystusa. Najdotkliwszą jednak stratą dla sanktuarium przeprowadzoną w trakcie reformy józefińskiej była kasata klasztoru bożogrobców, której dokonano w 1819 r. Rozwijany przez ponad 350 lat przez miechowitów ruch pielgrzymkowy do sanktuarium został poważnie przyhamowany.
Warunki funkcjonowania sanktuarium zmieniły się dopiero po 1850 r., kiedy cesarz Franciszek Józef I zniósł system józefiński w całym Cesarstwie Austriackim i nadał Kościołowi wolność działania. Pełne ożywienie kultu obrazu Matki Bożej i ponowny rozwój ruchu pielgrzymkowego nastąpił dopiero od lat 60. XIX wieku, a zwłaszcza na początku XX wieku. Bardzo duże zasługi w ponownym rozwoju nabożeństwa do Niepokalanej Najświętszej Maryi Panny w tuligłowskim wizerunku należy przypisać duszpasterzom, którzy pracowali w tym okresie w sanktuarium. Dotyczy to ks. Wincentego Grzegorczyka (1825–1907), który pełnił funkcję proboszcza w Tuligłowach w latach 1864–1884, a przede wszystkim wielkiego czciciela Matki Bożej Niepokalanej – ks. Ludwika Kozłowskiego (1859–1938), który był kustoszem sanktuarium przez 52 lata – od 1886 do 1938 roku.
Rosnący ruch pielgrzymkowy dał podstawy do ponownych starań o koronację łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Niepokalanej. Z inicjatywą tą wyszedł w 1907 r. biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar podczas wizytacji kanonicznej dekanatu pruchnickiego. Biskup Pelczar wizytując parafię Tuligłowy zobligował ówczesnego proboszcza ks. Ludwika Kozłowskiego, aby zebrał dokumentację potwierdzającą kult Matki Bożej – dowody łask, pielgrzymek i nabożeństw. Zebrane materiały dowodowe zostały przedłożone Kapitule Watykańskiej wraz z prośbą o pozwolenie na koronację obrazu na prawie papieskim. W dniu 29 listopada 1908 r. Stolica Święta wydała dekret zezwalający na koronację.
W trakcie przygotowań do koronacji dokonano m.in. prac renowacyjnych na łaskami słynącym wizerunku, co niestety spowodowało zniekształacenie pierwotnego wyglądu twarzy Niepokalanej i Dzieciątka Jezus. Niemożliwe było także zdjęcie z obrazu aksamitu nałożonego w XIX wieku.
Koronacja obrazu w dniu 8 września 1909 r. przyczyniła się do jeszcze większego ożywienia ruchu pielgrzymkowego zwłaszcza w okresie międzywojennym. Tuligłowy były w tym okresie jednym z popularnych ośrodków pielgrzymkowych w południowej Polsce. Wybuch II wojny światowej zahamował rozwój sanktuarium. W tragicznych latach okupacji hitlerowskiej posługę duszpasterską w sanktuarium sprawował ks. Władysław Selwa (1903–1943). W dniu 9 marca 1943 r. został on zastrzelony przez gestapowców w kancelarii parafialnej. W obrębie sanktuarium nie doszło na szczęście do poważniejszych zniszczeń.
Po zakończeniu II wojny światowej duszpasterstwo w sanktuarium kontynuowali księża diecezjalni. W 1971 r. Kuria Biskupia w Przemyślu zawarła umowę z Kurią Generalną Zgromadzenia Św. Michała Archanioła, na mocy której księża michalici przejęli duszpasterstwo w parafii i w sanktuarium w Tuligłowach.
W ostatnich latach największy ruch pielgrzymkowy w sanktuarium rejestruje się w sanktuarium podczas trzech odpustów: Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (2 lipca), Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia) oraz 8 września w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
W Nadzwyczajnym Roku Miłosierdzia (8.12.2015 r. – 20.11.2016 r.) sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei było jednym z Kościołów Jubileuszowych archidiecezji przemyskiej, w którym otwarta była Brama Miłosierdzia.

Łaskami słynący obraz Matki Bożej Tuligłowskiej
Łaskami słynący obraz Matki Bożej Niepokalanej w Tuligłowach jest jednym z najstarszych w Polsce wizerunków maryjnych przedstawiających tajemnicę Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Obraz o wymiarach 69 x 91 cm, został namalowany przez nieznanego artystę, pod koniec XV wieku i zaliczany jest do grupy przedstawień Madonny Apokaliptycznej. Wizerunek przedstawia Maryję w postawie stojącej, trzymającą na prawej ręce nagie Dzieciątko Jezus, które w lewej ręce ściska jabłko. Niepokalana stoi na półksiężycu, który dotyka kuli ziemskiej. W górnej części wizerunku dwaj aniołowie podtrzymują koronę umieszczoną na głowie Madonny. Matka Boża ubrana jest w ciemnoczerwoną suknię oraz błękitny płaszcz z zieloną podszewką i złotymi obwódkami. Najprawdopodbniej obraz powstał w pracowni krakowskiej i został sprowadzony do Tuligłów przez bożogrobcow, gdy objęli duszpasterstwo w parafii.
Uroczystej koronacji łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Niepokalanej dokonał w dniu 8 września 1909 r. ks. biskup Józef Sebastian Pelczar w asyście ks. biskupa Karola Fischera (1847–1931), biskupa pomocniczego diecezji przemyskiej oraz ks. biskupa Anatola Nowaka (1862–1933), biskupa pomocniczego diecezji krakowskiej.
W 1966 r. pod kierunkiem konserwatora mgr Wojciecha Kurpika przeprowadzono gruntowną konserwację łaskami słynącego obrazu przywracając mu właściwy układ kompozycyjny i koloryt średniowiecznego malowidła. Kiedy jednak obraz po konserwacji zawisł ponownie w ołtarzu głównym, grupa parafian wyraziła niezadowolenie z wykonanych prac, żądając powrotu obrazu w wyglądzie, jak przed konserwacją. Ze względu na protesty wiernych, po konsultacjach społecznych w 1972 r. biskup przemyski Ignacy Tokarczuk podjął decyzję, aby w miejsce odnowionego obrazu umieścić kopię, wykonaną w trakcie konserwacji w 1966 r. W 2003 r. oryginalny łaskami słynący obraz Matki Bożej Niepokalanej ponownie został poddany gruntownej konserwacji ze względu na ponowną infekcję drewnojadem i miejscowe odspojenia struktury malarskiej. Prace konserwatorskie wykonał Antoni Guzik z Krzeszowic, który po zdjęciu przemalowań i przeprowadzeniu badań laboratoryjnych (m.in. zdjęcia w podczerwieni) odsłonił pierwotne szczegóły wizerunku – m.in. lewe ucho Dzieciątka, bucik Madonny (w dole obrazu), czy też gotycką koronę nad głową Maryi. W efekcie tych prac obraz Tuligłowskiej Pani odzyskał wygląd jak przed wiekami. Tym razem renowacja obrazu spotkała się z uznaniem wszystkich parafian i obraz Niepokalanej Matki Bożej po 31 latach powrócił do ołtarza głównego sanktuarium.
Podczas uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w 2009 r. na łaskami słynący obraz zostały nałożone Wotywne Sukienki Wdzięczności, które ofiarowały dla sanktuarium, trzy siostry pochodzące z Tuligłów: Zofia Galicka, Genowefa Wiszniewska i Senator RP Janina Fetlińska, zmarła w katastrofie pod Smoleńskiem.
W dniu 6 września 2009 r. – w setną rocznicę koronacji obrazu, w sanktuarium w Tuligłowach odbyły się uroczystości rekoronacji łaskami słynącego wizerunku i nadanie tytułu Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei. Korony, które pobłogosławił papież Benedykt XVI w Rzymie, nałożył na obraz ks. arcybiskup Józef Michalik, metropolita przemyski. Uroczystej Mszy św. rekoronacyjnej przewodniczył ks. arcybiskup Mieczysław Mokrzycki, metropolita lwowski.

Tuligłowska Droga św. Jakuba
W dniu 26 lipca 2015 r. w sanktuarium w Tuligłowach uroczyście otwarto Tuligłowską Drogę św. Jakuba – łącznikowy odcinek Podkarpackiej Drogi św. Jakuba Via Regia. Szlak został oznakowany przez parafian, członków Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Tuligłów oraz członków Bractwa św. Jakuba Apostoła przy Sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku. Tuligłowska Droga św. Jakuba prowadzącą z Woli Rokietnickiej do sanktuarium Matki Bożej Dobrej Nadziei w Tuligłowach, a następnie do Rokietnicy, gdzie łączy się z głównym traktem Drogi św. Via Regia (13 km). Warto zaznaczyć, że Droga św. Jakuba Via Regia jest obecnie najdłuższym polskim odcinkiem Drogi św. Jakuba, a jej długość z Korczowej i Medyki (przy granicy polsko–ukraińskiej) do Zgorzelca wynosi 957 km. Szlak prowadzi wzdłuż dawnej Via Regia (Wysokiej Drogi), czyli traktu, który wiódł z Kijowa przez Lwów, Kraków, Wrocław, Lipsk, Kolonię, Akwizgran, do Paryża. Via Regia była ponadregionalną drogą, która sprzyjała rozwojowi handlu, wzajemnych stosunków między państwami europejskimi oraz powstawaniu nowych ośrodków miejskich.

Adres
Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei
Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa
Tuligłowy 133
37–562 Rokietnica
Tel. +48 16 622 13 84
www.sanktuarium.tuliglowy.pl

Sanktuaria w okolicy:
Sanktuarium Matki Bożej Chłopickiej w Chłopicach,
Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu (oo. dominikanie),
Sanktuarium Matki Bożej „Myłoserdia Dweri” – „Baram Miłosierdzia” w Jarosławiu,
Sanktuarium Matki Bożej Śnieżnej w Jarosławiu,
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Jodłówce,
Sanktuarium Matki Bożej Jackowej w Przemyślu,
Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu (oo. franciszkanie konwentualni).

Spis treści

Script logo