Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej - Haczów
Na terenie Polskich Karpat zachowało się kilkadziesiąt drewnianych kościółków i cerkwi, które znajdują się na tzw. Szlaku Architektury Drewnianej. W grupie tych świątyń, sześć kościołów (w Binarowej, Bliznem, Dębnie Podhalańskim, Haczowie, Lipnicy Murowanej i Sękowej) oraz sześć cerkwi (w Brunarach Wyżnych, Kwiatoniu, Owczarach, Powroźniku, Smolniku i Turzańsku) zachowało swoją rdzenną oryginalność, stając się tym samym zjawiskiem unikatowym w skali świata i dzięki temu zostały 4 lipca 2003 r. wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Świątynie te są przykładem niezwykłej drewnianej architektury sakralnej najczęściej konstrukcji zrębowej, a trzy z nich – w Binarowej, Bliznem i Haczowie – pełnią równocześnie funkcję ośrodków pielgrzymkowych. Drewniana świątynia pw. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Haczowie to największy i najstarszy na świecie drewniany kościół w stylu gotyckim. Figura Matki Bożej Bolesnej w Haczowie od XVI wieku otaczana jest przez mieszkańców Pogórza Dynowskiego wielkim kultem. Haczowska „Pieta” została koronowana przez papieża Jana Pawła II w 1997 r. w Krośnie.
Położenie
Historia sanktuarium
Łaskami słynąca figura Matki Bożej Bolesnej – Haczowska Pieta
Adres i kontakt:
Sanktuaria w okolicy:
Położenie
Haczów – wieś i siedziba gminy wiejskiej, położona na Pogórzu Dynowskim, w woj. podkarpackim (w archidiecezji przemyskiej), w powiecie brzozowskim, około 45 km na południe od Rzeszowa.
Historia sanktuarium
Początki kultu maryjnego w Haczowie sięgają XV wieku i już wówczas wiązały się z figurą Matki Bożej Bolesnej. Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Haczowie jest jednak znacznie starsza i sięga początkami 1388 r., co potwierdzają dokumenty wydane przez króla Władysława Jagiełłę. Według najnowszych badań, pod koniec XIV wieku został zbudowany również potężny, drewniany kościół, który przetrwał do czasów współczesnych i jest jednym z najcenniejszych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego na świecie. Świątynia została zbudowana z dwustuletnich bali jodłowych i modrzewiowych, bez użycia przez cieśli choćby jednego gwoździa. Długość świątyni wynosi 25 m, a powierzchnia połaci spadzistego dachu wynosi 2 280 m2. Wnętrze świątyni zdobi unikatowa polichromia figuralna z końca XV wieku. Jest to największy XV-wieczny zbiór tego typu malowideł w kraju. Cały kościół otaczają soboty. W XVII wieku dokonano przebudowany kościoła – z jednonawowego na trzynawowy.
Kult Matki Bożej Bolesnej rozwinął się w XVIII wieku. Potwierdzają to zapisy w protokołach powizytacyjnych biskupów przemyskich z tego okresu – najstarszy zapis pochodzi z 1745 r. W XVIII w. do świątyni dobudowano kaplicę w której umieszczono łaskami słynącą figurę. Rozwój kultu Bolesnej Matki Chrystusa nie powstrzymały trudne lata niewoli narodowej. W XIX wieku w parafii działało Arcybractwo Siedmiu Boleści Matki Bożej oraz Bractwo Szkaplerza Najświętszej Maryi Panny. W prowadzonej od 1909 r. Księdze łask odnajdziemy wpisy dziesiątek łask otrzymanych za wstawiennictwem Matki Bożej, czczonej w Jej haczowskim wizerunku.
W 1948 r. funkcję kościoła parafialnego zaczął pełnić nowy, murowany kościół zbudowany w latach 1936–1939. Do nowej świątyni przeniesiono także słynącą łaskami gotycką figurę Haczowskiej Piety. Obecnie znajduje się ona w ołtarzu głównym kościoła. W czasach komunistycznych drewniana świątynia została bezprawnie zabrana parafii przez ówczesne władze. W wyniku tzw. „konserwacji” wyposażanie świątyni zostało wywiezione w większości do skansenu w Sanoku. W rozgrabionym kościele planowano urządzić filię skansenu – muzeum narzędzi rolniczych. Parafia odzyskała bezcenny zabytek dopiero w 1981 r.. Wydarzenie to umożliwiło wykonanie przez parafię prac remontowo-konserwatorskich. W zabytkowej świątyni umieszczono kopię figury. Uroczystego poświęcenia przywróconego do kultu religijnego i odnowionego kościoła dokonał w dniu 13 listopada 2000 r. ks. arcybiskup Józef Michalik i ks. biskup Stefan Moskwa.
Łaskami słynąca figura Matki Bożej Bolesnej – Haczowska Pieta
Rzeźba została wykonana przez nieznanego artystę około 1400 roku. Figura o wysokości 70 cm, została wyrzeźbiona w drewnie lipowym i polichromowana techniką temperową na podkładzie kredowym. Rzeźba prezentuje cechy nawiązujące do typu tzw. „pięknych Madonn”. Matka Boża trzyma na kolanach zmarłe ciało Chrystusa. Jej prawa dłoń podtrzymuje głowę Syna, zaś prawa ręka obejmuje zakrwawione nogi Zbawiciela. Twarz Maryi przepełniona jest bólem. Postać Jezusa jest znaczenie pomniejszona, co było często spotykanym zabiegiem wśród średniowiecznych artystów. Według miejscowej legendy, figura przypłynęła Wisłokiem i zatrzymała się przy drewnianej świątyni w Haczowie. Miejscowa ludność umieściła ją w kościele, gdzie przez wieki cieszyła się wielkim kultem parafian i mieszkańców okolicznych wsi. Figura została odrestaurowana w latach 90. XX wieku. W dniu 10 czerwca 1997 r. papież Jan Paweł II podczas Mszy św. kanonizacyjnej bł. Jana z Dukli odprawionej na lotnisku w Krośnie, dokonał koronacji łaskami słynącej Haczowskiej Piety. W dniu 29 czerwca 1997 r. odbyły się w sanktuarium w Haczowie uroczystości intronizacji do kościoła koronowanej figury Matki Bożej Bolesnej, a przewodniczył im ks. kard. Józef Glemp, Prymas Polski.
Adres i kontakt:
Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
Parafia pw. Wniebowzięcia NMP
Haczów 605
36–213 Haczów
Tel. +48 13 439 10 12
www.parafiahaczow.pl
Sanktuarium Matki Bożej Ognistej w Brzozowie,
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Komborni,
Sanktuarium Matki Bożej Murkowej w Krośnie,
Sanktuarium św. Jana Pawła II w Krośnie,
Sanktuarium św. Michała Archanioła i bł. Bronisława Markiewicza w Miejscu Piastowym
Sanktuarium Matki Bożej Starowiejskiej w Starej Wsi.
